Tế bào gốc tạo máu và vai trò của chúng trong y học hiện nay
Các tế bào gốc tạo máu (HSC) là những tế bào đa năng có thể được tìm thấy trong máu và tủy xương. Để hiểu những vai trò quan trọng mà dòng tế bào gốc này đóng góp cho nền y học hiện nay, hãy cùng Meijibio tìm hiểu ngay trong bài viết dưới đây.
Tìm hiểu về tế bào gốc tạo máu
Khái niệm về tế bào gốc tạo máu là gì?
Tốc độ luân chuyển tế bào của hệ thống tạo máu ở một người đàn ông nặng 70kg có thể ước tính gần 1 nghìn tỷ tế bào mỗi ngày, bao gồm 200 tỷ hồng cầu 2 và 70 tỷ bạch cầu trung tính. Quá trình đổi mới tế bào đáng chú ý này được hỗ trợ bởi một lượng nhỏ tế bào tủy xương gọi là tế bào gốc tạo máu. Các định nghĩa về tế bào gốc khác nhau tùy thuộc vào mô hình tạo máu. Nói chung, thuật ngữ này được dùng để chỉ các tế bào có khả năng phục hồi lâu dài hệ thống tạo máu.
Tế bào gốc tạo máu (HSC) là một loại tế bào gốc được tìm thấy trong tủy xương và chịu trách nhiệm sản xuất tất cả các loại tế bào máu khác nhau trong cơ thể. Các tế bào HSC được xác định bởi khả năng tự làm mới và biệt hóa thành tất cả các loại tế bào trong dòng máu. Bao gồm bạch cầu (tế bào lympho), hồng cầu, tiểu cầu và các tế bào của hệ thống miễn dịch như bạch cầu trung tính, tế bào T, tế bào B và tế bào giết người tự nhiên (NK).
Với tiềm năng được sử dụng trong việc tái tạo các mô và cơ quan khác, các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng HSC có thể biệt hóa thành các loại tế bào không phải máu, chẳng hạn như tế bào cơ, thần kinh và xương, cho thấy rằng chúng có thể có tiềm năng tái tạo rộng hơn ngoài khả năng hệ thống máu.
Tế bào gốc tạo máu HSC phát triển như thế nào?
HSC bắt đầu phát triển trong quá trình tạo phôi ở mô động mạch chủ phía sau và còn được tìm thấy ở nhau thai, túi noãn hoàng và gan thai nhi. Quá trình tạo máu của thai nhi này là cần thiết để tạo ra các tế bào máu cần thiết cho sự phát triển của mô đồng thời tạo ra một nhóm HSC không phân biệt.
Khi sinh ra, những HSC này di chuyển vào và cư trú trong tủy xương mới hình thành và duy trì trạng thái tự đổi mới và biệt hóa ổn định. Sự biệt hóa của các tế bào gốc tạo máu tạo ra các tế bào hồng cầu, tiểu cầu và bạch cầu trong suốt cuộc đời, duy trì mức độ của chúng sau khi bị chảy máu và nhiễm trùng.
HSC thường tạo ra các tế bào tiền thân biệt hóa một phần nhưng tăng sinh, chúng biệt hóa thành tế bào trưởng thành. Do quá trình này, có thể nói HSC thực sự tương đối hiếm trong cơ thể con người.
Các loại tế bào gốc tạo máu trong y học hiện nay
HSC có thể được phân lập từ tủy xương, máu ngoại vi và máu dây rốn trẻ sơ sinh và được nhân rộng trong ống nghiệm với hệ thống nuôi cấy và môi trường vi mô thích hợp.
Tế bào gốc tạo máu nguồn máu ngoại vi
Máu ngoại vi là nguồn cung cấp tế bào gốc tạo máu chính. Các tế bào gốc phân lập từ máu ngoại vi được huy động sẽ được sử dụng thay thế hoặc bổ sung cho các tế bào gốc có nguồn gốc từ tủy xương.
Ghép HSC từ quá trình tách máu ngoại vi sau khi được kích thích bằng các yếu tố tăng trưởng tạo máu đã trở thành nguồn cấy ghép đồng loại phổ biến nhất.
Tế bào gốc tạo máu nguồn tủy xương
Tủy xương là mô xốp bên trong một số xương trong cơ thể, bao gồm xương hông và xương đùi. Tủy xương chứa các tế bào chưa trưởng thành được gọi là tế bào gốc. Chúng có thể trở thành các tế bào hồng cầu hoặc bạch cầu hoặc tiểu cầu.
Tủy xương tạo ra hơn 220 tỷ tế bào máu mới mỗi ngày. Lượng lớn tế bào máu trong cơ thể là được xuất phát từ các tế bào trong tủy xương. Trong đó các phần tủy xương đỏ là một mô sợi tinh tế, có mạch máu cao chứa tế bào gốc tạo máu.
Tế bào gốc HSC trong tủy xương sản sinh ra hai loại tế bào chính: dòng tủy và bạch huyết. Đây bao gồm các loại bạch cầu đơn nhân, đại thực bào, bạch cầu trung tính, basophils, bạch cầu ái toan, hồng cầu, tế bào đuôi gai và megakaryocytes, còn được gọi là tiểu cầu, cũng như tế bào T, tế bào B và tế bào giết người tự nhiên (NK).
Tế bào gốc tạo máu trong tủy xương đỏ phát triển thành ba loại tế bào máu quan trọng:
Hồng cầu (hồng cầu): Chúng chuyên chở oxy khắp cơ thể.
Bạch cầu (bạch cầu): Đây giúp đối phó với nhiễm trùng và bệnh tật. Bao gồm các tế bào lympho, xây dựng hệ thống miễn dịch, và các tế bào tủy như bạch cầu hạt, bạch cầu trung tính, bạch cầu đơn nhân, bạch cầu ái toan và basophils.
Tiểu cầu (thrombocytes): Chúng giúp đông máu sau chấn thương. Tiểu cầu là mảnh tế bào chất của megakaryocytes, loại tế bào khác trong tủy xương.
Khi trưởng thành, các tế bào máu này rời tủy xương, thực hiện các chức năng quan trọng để duy trì sự sống và sức khỏe cho cơ thể.
Tế bào gốc từ máu dây rốn
Máu cuống rốn, còn được biết đến là máu dây rốn, là máu tồn tại trong dây rốn và nhau thai sau khi trẻ ra đời và dây rốn được cắt. Máu cuống rốn chứa tế bào gốc, đó là loại tế bào có khả năng phát triển thành các loại tế bào cụ thể trong cơ thể.
Tế bào gốc từ máu dây rốn có thể được sử dụng để điều trị một số loại bệnh, bao gồm một số dạng ung thư và tình trạng thiếu máu. Thiếu máu xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ tế bào hồng cầu khỏe mạnh để cung cấp oxy đến các phần khác của cơ thể.
Ứng dụng của tế bào gốc tạo máu trong y học
Cấy ghép tế bào gốc tạo máu
Trong hơn 60 năm qua, cấy ghép tế bào gốc tạo máu (HSCT) đã trở thành một phương pháp điều trị phổ biến nhất và là lựa chọn tiêu chuẩn để điều trị các khối u ác tính về huyết học, suy giảm miễn dịch và các rối loạn tạo máu khiếm khuyết.
HSC hiện được lấy từ nhiều nguồn, chẳng hạn như máu ngoại vi, máu dây rốn và tủy xương. Trước khi cấy ghép, bệnh nhân được ghép phải trải qua các thủ tục ức chế miễn dịch nghiêm trọng để ngăn chặn sự đào thải tế bào gốc mới.
Phương pháp phân lập HSC phổ biến nhất liên quan đến việc loại bỏ tế bào máu khỏi huyết tương bằng cách sử dụng phương pháp ly tâm gradient mật độ, sau đó là phân lập hạt từ tính. Sử dụng phương pháp tế bào học dòng chảy, các nhà khoa học sắp xếp các loại tế bào HSC cụ thể dựa trên các dấu hiệu bề mặt tế bào thông thường.
Các bác sĩ lâm sàng thường thực hiện việc đưa các tế bào này vào tĩnh mạch của bệnh nhân nhận, nơi tế bào gốc tạo máu (HSC) được cấy ghép và tái tạo hệ thống máu và miễn dịch. Trong các trường hợp bệnh ung thư máu như bệnh bạch cầu và u lympho, việc khôi phục hệ thống máu bằng HSCT cho phép bệnh nhân được điều trị bằng hóa trị liệu liều cao, giúp loại bỏ các tế bào ung thư.
Ở những bệnh nhân mắc bệnh hồng cầu mà việc truyền máu liên tục không phải là một lựa chọn. Chẳng hạn như bệnh thalassemia thể nặng, HSCT mang lại tỷ lệ sống sót không bệnh là 80%.
HSC trong y học tái tạo
Tế bào gốc tạo máu từ tủy xương có khả năng tạo ra các loại tế bào thuộc nhiều dòng khác nhau, bao gồm tế bào nội mô, tế bào cơ tim, tế bào thần kinh và tế bào gan. HSC cũng có thể hỗ trợ việc sửa chữa các cơ quan bị tổn thương bằng cách phát hành các cytokine tái tạo và thu hút tế bào đến các vị trí bị tổn thương.
Do tế bào gốc trưởng thành rất hiếm, việc hiểu rõ các cơ chế sau quá trình chuyển hóa HSC có thể mang lại những thông tin quan trọng cho các nghiên cứu về tế bào gốc trong tương lai, hướng tới việc tái tạo mô xây dựng liệu pháp tế bào gốc điều trị các bệnh về tim mạch và huyết học.
Tham khảo thêm những kiến thức y học hiện đại và kinh nghiệm chăm sóc sức khoẻ tại đây.
Để tìm hiểu thêm về kiến thức về tế bào gốc tạo máu, y học tái tạo hay các giải pháp chăm sóc sức khỏe chủ động, phòng ngừa bệnh tật theo dõi ngay website meijibio.com hoặc liên hệ với chúng tôi qua HOTLINE: 0559 588 999.
